Szymon Mondzain (1888 Chełm - 1979 Paryż), Akt na kanapie / Akt leżący, 1958 r.

olej, płótno, 60 × 73 cm
sygn. i dat. l. d.: „Mondzain 1958”

Pochodzenie:

– kolekcja Urszuli i Piotra Hofman



Wystawiany:

– „Simon Mondzain. Mistrzowie École de Paris”, 21.09.2012 – 31.12.2012, Villa La Fleur, Konstancin Jeziorna

– „Simon Mondzain. Mistrzowie École de Paris”, 14.01.2013 – 30.04.2013, Muzeum Ziemi Chełmskiej, Chełm

– „Szymon Mondzain i École de Paris. Polska awangarda malarska II połowy XX wieku. Kolekcja Urszuli i Piotra Hofman”, 22.02.2015 – 22.04.2015, Pałac Opatów, Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku



Reprodukowany:

– „Simon Mondzain. Mistrzowie École de Paris”, tekst: E. Bobrowska, Warszawa 2012, kat. 96, s. 114

– „Kolekcja Urszuli i Piotra Hofman”, red. U. Hofman, Warszawa, 2013, s. 16

– „Kolekcja Urszuli i Piotra Hofman”, red. U. Hofman, Warszawa, 2018, s. 16

Dorobek artystyczny Szymona Mondzaina obejmuje szeroki wachlarz gatunków malarskich, od pejzaży, przez portrety, martwe natury, aż po akty, które stanowią interesującą grupę dzieł. Mianownikiem wspólnym tych przedstawień jest częste upozowanie modelek tyłem w kierunku widza, wyeksponowanie linii pleców oraz wykorzystanie wzorzystej tkaniny jako tła dla przestawienia (np. „Nu allongé de dos”, olej, płótno, 46 × 55,5 cm, sygn. p. d.; „Alina”, ok. 1959, olej, płótno, 73 × 54 cm). Prezentowany w katalogu obraz „Akt na kanapie” kontynuuje ikonograficzne ujęcie nagiego kobiecego ciała w intrygującej i kuszącej tajemnicą pozie, chętnie podejmowanej przez wielu artystów (Pierre Renoir, Władysław Ślewiński, Józef Pankiewicz). Oferowany na aukcji akt jest także niejako plastycznym nawiązaniem i odpowiedzią artysty na Wenus z lustrem Velazqueza i Wielką Odaliskę Ingresa. W twórczości malarza odnaleźć możemy jeszcze jeden akt o analogicznych wymiarach i upozowanej sylwetce modelki, a nawet podobnej fizjonomii (krótko ścięte włosy) – „Podczas lektury”, olej, płótno, 60 × 73,5 cm, sygn. l. d.: Mondzain (Sopocki Dom Aukcyjny, Aukcja Dzieł Sztuki 25.08.2018).

„W swych „aktach” podbija nas urokiem młodego zdrowego ciała z przepyszną karnacją, bez konwencjonalnych karmelkowych lub pastylkowych tonów różu i czy bieli. P. Sz. Mondszajn staje się realistą w najlepszym znaczeniu tego słowa. Opiera się na naturze, ale bierze z niej tylko elementy najcenniejsze, transponując je na walory malarskie, przetopione w ogniu własnej indywidualności artystycznej.”

E. Woroniecki, Mistyk i realista (Z powodu wystawy Sz. Mondszajna u Barbazanges’a), „Świat” 1936, nr 34, s. 4



„Wydaje się, że malarz dogłębnie poznał naturę. Znajduje w niej silne oparcie, źródło równowagi, stałe prawo harmonii, ramy, w które może swobodnie wpisać koncepcję plastyczną. Sama linia staje się bardziej konkretna. (…) Mondzain jest kolorystą, który stosuje zgodne z rzeczywistością barwy. Jest też rysownikiem, który nie ucieka się nigdy do stylizacji, podchodzi do modela bez przyjętego z góry założenia, kopiuje wiernie jego wygląd, uwydatnia jego zasadniczą cechę i dopiero w trakcie pracy wprowadza drobne korekty konturu, który podąża za linią mięśni i podkreśla budowę ciała.”

W. George, Simon Mondzain, „L’Amour de l’Art” 1923, nr 9, s. 688–690